Afvallen na eierstokverwijdering: nuttige informatie voor vrouwen

Ovariëctomie gaat vaak gepaard met gewichtstoename. Deze toename voltrekt zich:

• als gevolg van opereren in het algemeen;
• als gevolg van de menopauze, veroorzaakt door het verwijderen van de eierstokken.

Ovariëctomie

Een ovariëctomie is een chirurgische ingreep waarbij één of allebei de eierstokken verwijderd worden. De eierstokken zijn kleine nootvormige organen die zich binnen in het bekken van de vrouw, aan weerszijde van de baarmoeder, bevinden. Zij bevatten kleine eitjes die maandelijks afgegeven worden en produceren de hormonen die de menstruele cyclus controleren. In het geval beide eierstokken weggenomen worden heeft men het over een bilaterale ovariëctomie. In het geval men slechts één van de twee wegneemt noemt men dat een unilaterale ovariëctomie. Een ovariëctomie kan onderdeel uitmaken van een baarmoederverwijdering, (hysterectomie). Het is gemakkelijk in te zien hoe significant het verwijderen van de eierstokken is voor een vrouw. Het raakt aan de kern van de vrouwelijke identiteit, aangezien de capaciteit om kinderen te baren hetgeen is dat de vrouw onderscheidt van de man. De operatie kan op verschillende manieren uitgevoerd worden. Traditioneel is dat een open operatie, waarbij het gebied rond de eierstokken wordt blootgelegd door doorheen de huid en de weefsels er om heen te snijden en deze open te trekken. Een modernere, minder ingrijpende wijze van verwijdering, is de laparoscopie. Hierbij hoeft men de eierstokken niet bloot te leggen. De methode houdt in dat men doorheen een kleine insnede in de buik een micro-camera inbrengt om de verwijdering in beeld te brengen en aan te sturen. Dit geeft minder risico op complicaties, zoals bloedklonters of infectie, en de patiënt hoeft, in vergelijking met een open operatie, minder lang opgenomen te worden. Het resultaat oogt esthetisch gezien ook beter dan dat van een open operatie omdat deze laatste een groot litteken nalaat. Het duurt ook minder lang voor de patiënt om er van te herstellen. Operatie via laparoscopie is in de meeste gevallen de te verkiezen methode voor eierstokverwijdering.

Mogelijke redenen voor ovariëctomie

• het voorkomen van het risico op eierstokkanker;
• verwijderen van cysten;
• het behandelen van verdraaide eierstokken, een ernstige aandoening waarbij de bloedtoevoer door verdraaiing afgesneden raakt; Dit syndroom kan zeer pijnlijk zijn voor de patiënt.
• verwijderen van goedaardige gezwellen;
• preventief, bij mensen met BRCA genen mutaties, om het risico op borst- of eierstokkanker, die bij deze mensen vele malen hoger ligt dan het gemiddelde, te verminderen;
• buitenbaarmoederlijke zwangerschap;
• endometriose, een syndroom waarbij baarmoedercellen op andere plaatsen in het lichaam, buiten de baarmoeder, beginnen te groeien;
• eileiderontsteking;
• tubo-ovarieel abces;
• de behandeling van bekkenpijn;
• de behandeling van pijn na een baarmoederverwijdering; (hysterectomie).

Bij vrouwen die drager zijn van gemuteerde BRCA1 and BRCA2 genen kan het wegnemen van de eierstokken echt levensreddend zijn: Deze mutaties verhogen immers significant de kans op eierstok- en baarmoederkanker. Volgens een studie over preventieve chirurgie kan een ovariëctomie het risico op borst en eierstokkenkanker verminderen met wel 80%.

Ovariëctomie als preventieve maatregel tegen ziekte

Na een ovariëctomie neemt het bloedlevel van het hormoon oestrogeen een flinke duik. Daardoor verlaagt enerzijds het risico op kanker met 80%. Maar anderzijds stijgt het risico op hartziekten, osteoporosis en dementie. Omwille van de gemengdheid van dit kosten-baten plaatje is het ondergaan van deze operatie enkel zinvol wanneer je een ziekte hebt aan je eierstokken of als je mutaties hebt in de BRCA1 en / of BRCA2 genen die je risico op kanker significant vergroten. Indien je echter een normale gezondheid hebt is ovariëctomie niet aangewezen als preventieve behandeling.

Ovariëctomie vervroegt de menopauze

De menopauze is het moment waarop vrouwen hun vruchtbaarheid, het vermogen om kinderen te baren, verliezen. Dit gebeurd bij iedere vrouw natiuurlijkerwijs onvermijdelijk, meestal tussen het 45ste en 55ste levensjaar. De menopauze wordt ook wel het climacterium genoemd: het moment waarop de menstruatie cyclus, als essentieel onderdeel van het baren van kinderen, permanent stilvalt. Vaak spreken dokters van onvruchtbaarheid vanaf het moment dat een vrouw een jaar lang geen menstruele bloeding meer heeft ervaren. Bij het verwijderen van de eierstokken op jongere leeftijd wordt het proces van menopauze vroeger geïntroduceerd dan wat natuurlijkerwijs het geval zou zijn. Een menopauze veroorzaakt op deze manier wordt een chirurgische menopauze genoemd. In beide gevallen is het effect fundamenteel hetzelfde. De gevolgen zijn significant en onmiddellijk, omdat de eierstokken een essentiële rol vervullen in de vrouwelijke hormoonhuishouding. Zonder eierstokken valt de productie van oestrogeen voor het grootste deel stil. Een ander orgaan dat oestrogeen produceert, zij het in veel mindere mate, zijn de bijnieren. Mogelijke bijwerkingen van de menopauze zijn:

• opvliegers;
• progressieve vaginale atrofie (droge en ontstoken vaginawanden);
• slaapproblemen;
• stemmingsschommelingen;
• veranderingen op het vlak van de huid (deze wordt slapper en er is kans op meer lichaamshaar);
• gewichtstoename.

Gewichtstoename na ovariëctomie

Men stelt bij vrouwen die ovariëctomie ondergingen vast dat zij de neiging hebben bij te komen. Zoals eerder vermeldt speelt deze gewichtstoename zich af op twee fronten. Zowel de uitvoering van operaties an sich, als de vervroegde menopauze na het wegnemen van de voortplantingsorganen, zorgen voor gewichtstoename. We zetten hieronder de precieze factoren van beiden op een rijtje.

Factoren die bijdragen tot gewichtstoename als gevolg van operatie in het algemeen
Operaties tout court kunnen zorgen voor gewichtstoename.
Factoren	Beschrijving
Seroma	Een accumulatie van vocht onder het huidoppervlak. Seromas ontstaan op plaatsen van insnede en waar er weefsels gescheiden of verwijderd zijn.
Bedlegerigheid	Wanneer we bedlegerig zijn voor langere periodes, en we zodoende weinig bewegen, krijgt vet niet de gelegenheid te verbranden;
Stress	Stress kan twee kanten op en het hangt af van individu tot individu welke kant dat is. Bij sommigen leidt stress tot gewichtsafname omdat spanning in het lichaam meer vet doet verbranden en bij sommigen ook weerstand tegen eten veroorzaakt. Deze mensen hebben dan het gevoel dat ‘hun keel dicht zit’ en zeggen dat ze ‘niets binnen krijgen’. Maar bij anderen kan stress ook net aanzetten om meer lekker eten op te zoeken, omdat ze dan een verbetering van hun gemoedstoestand ervaren.
Veranderingen in eetpatroon	Operaties kunnen, afhankelijk van welke organen aangetast worden, veranderingen in het gewicht – afname dan wel toename – teweegbrengen. Maag / darm operaties kunnen bijvoorbeeld significante gewichtsafname tot gevolg hebben, bijvoorbeeld wanneer het lichaam bepaalde voedingsstoffen niet meer even goed kan verwerken als gevolg van het wegnemen van belangrijke onderdelen van het verteringstraject.

 

2. Factoren die bijdragen tot gewichtstoename als gevolg van chirurgische menopauze
We maken eveneens een vergelijking met de factoren voor gewichtstoename bij natuurlijke menopauze en ouder worden.
Factoren	Chirurgische menopauze	Natuurlijke menopauze / ouderdom
Leeftijd	Niet van toepassing	De menopauze treedt meestal op tussen de 45 en de 55 jaar. Mensen van beide geslachten winnen aan gewicht wanneer zij ouder worden, door een normaal proces van verlies van spiermassa, sarcopenia genaamd. Onderzoek toont dat dit 3 tot 8% bedraagt per 10 jaren voorbij de 30. Met vanaf 60 een significante toename.
Hormonen	Het verlies van Oestrogeen zorgt ervoor dat honger signalen sterker worden omdat oestrogeen het hongergevoel afremt. Als die remming vermindert hebben we meer honger en eten we meer.	Het verlies van Oestrogeen zorgt ervoor dat honger signalen sterker worden omdat oestrogeen het hongergevoel afremt. Als die remming vermindert hebben we meer honger en eten we meer.
Levensstijl	Niet van toepassing	Omdat de spiermassa bij het ouder worden vermindert gaat de ratio waarmee calorieën verbrandt worden eveneens zakken en zal ons gewicht stelselmatig toenemen. Oudere mensen hebben vaak ook minder lust om te bewegen. Al deze factoren vergroten de kans op gewichtstoename
Slaap problemen	Opvliegers, nachtzweten en angst zijn allen zaken die tijdens de menopauze meer voorkomen en die onze slaapkwaliteit kunnen aantasten. Wanneer we ‘s nachts slecht slapen voelen we ons fysiek vermoeid en hebben we bijgevolg minder zin om te bewegen.	Opvliegers, nachtzweten en angst zijn allen zaken die tijdens de menopauze meer voorkomen en die onze slaapkwaliteit kunnen aantasten. Wanneer we ‘s nachts slecht slapen voelen we ons fysiek vermoeid en hebben we bijgevolg minder zin om te bewegen.

  Wat kan je zelf kan doen aan mogelijke gezondheidsproblemen ten gevolge van ovariëctomie

Bijwerkingen van ovariëctomie en hun behandeling
Bijwerking	Behandeling
duik van het hormoon oestrogeen; Zorgt ervoor dat je calciumlevels omlaag gaan en bijgevolg dat je beenderen verzwakken.)	intensiveer bot-aanmakende lichaamsbeweging; touwtjespringen; lopen; snelwandelen; enz. neem calcium in; eet voeding rijk aan ‘goede’ calcium. broccoli groene bladgroenten . vermijd ‘slechte’ calcium uit dierlijke voeding. neem Vitamine D; Om de de sterkte van beenderen te verbeteren. o   in de zon vertoeven; o   neem vitamine D tabletten; o   eet vitamine D versterkte voeding; o   eet voeding rijk aan vitamine D.
uitputting van de bijnieren; De bijnieren zijn een overblijvende bron van oestrogeen en wanneer de eierstokken de productie laten afweten (omdat ze er bijvoorbeeld niet meer zijn!) gaat het lichaam de bijnieren belasten met oestrogeen craving.	vermijd:cafeïne; Cafeïne put de bijnieren uit, wat de productie van oestrogeen, die al nijpend is na de inzet van de menopauze, nog meer verlaagd.
vapeurs (opvliegers); Het gebrek aan oestrogeen veroorzaakt vapeurs, ook opvliegers genaamd. Dit is een plots, intens, onaangenaam gevoel van warmte in het aangezicht en bovenlichaam.	eet vette vis, Vette vis is rijk aan omega 3. Omega 3 helpt opvliegers te verminderen; Vermijd warme dranken, pikant en alcohol. Deze kunnen vapeurs uitlokken.
gewichtstoename;	dieet; Eet een caloriearm dieet; Eet de juiste voedingscombinaties;
	lichaamsbeweging; Verbrand calorieën door veel te bewegen.
	medicatie: over-the-counter medicatie; (kruiden)middelen die het hongergevoel wegnemen (kruiden)middelen die metabolisme beïnvloeden; etc. voorschrift medicatie. Om in aanmerking te komen voor de meeste voorschriftmedicatie moet je een BMI hebben van tenminste 27: Xenical; Mysimba; Saxenda; Wegovy; phentermine; benzphetamine; diethylpropion; phendimetrazine.

Ga, wanneer je te kampen hebt met gewichtstoename na een operatie, steeds te rade bij een gespecialiseerde arts. Doe niet aan zelfmedicatie, met andere woorden: overleg met een dokter vooraleer je een behandeling start.